اگر صاحب یک کسبوکار تجارت الکترونیکی بهویژه یک خردهفروشی آنلاین باشید، پاسخگویی به سفارشهای دریافتی از مشتریان، بخشی اساسی و جداییناپذیر از کسبوکار شما خواهد بود. پاسخگویی به سفارش مشتریان شامل فرایندهای سفارشگردانی و برنامهریزی برای حمل مناسب سفارش تا مقصد نهایی است. اما باید در نظر داشت که انجام دادن این فرایندها بهشدت با موضوعهای مدیریت انبار و مدیریت ظرفیت حملونقل در دسترس شما نیز در هم تنیده است.
با رونق گرفتن فروش آنلاین، افزوده شدن به تعداد سفارشها و نیز متعدد و متنوع شدن اقلام عرضه شده برای فروش؛ مسایلی همچون سفارشگردانی، برنامهریزی برای حمل و مدیریت فرایندهای وابسته به آن بهشدت پیچیدهتر و دشوارتر میشوند؛ تا جایی که ممکن است این بخش به گلوگاه اصلی رشد کسبوکار شما تبدیل شود.
در واقع، بیشتر کسبوکارهای تجارت الکترونیکی در منحنی رشد خود دورهای را تجربه میکنند که در آن، مقیاس فروش و تنوع و تعدد سفارشها آنقدر رشد کردهاند که موضوع پاسخگویی به سفارشهای مشتریان در کل فرایند کسبوکار به یک فعالیت پرزحمت و پیچیده تبدیل شده است و در نقش گلوگاه رشد و شکوفایی بیشتر کسبوکار عمل میکند؛ اما در عین حال، آنقدر بزرگ نشدهاند که پرداخت هزینههای ایجاد یک سیستم مدیریت لجستیک حرفهای و کارآمد برای آنها مقرونبهصرفه باشد. این بخش از منحنی رشد شرکت میتواند به سادگی به درۀ مرگ بنگاههای فعال در زمینۀ تجارت الکترونیکی تبدیل شود.
یکی از مهمترین کارکردهای شرکتهای لجستیک طرف ثالث یا همان3PL، عبور دادن کسب و کارهای تجارت الکترونیکی از این دره مرگ است. در واقع، کارکرد اولیۀ شرکتهای لجستیک طرف ثالث، تأمین خدمات مدیریت لجستیک برای آن دسته از کسبوکارهاست که آنقدر بزرگ هستند که به چنین خدماتی نیاز مبرم دارند؛ اما آنقدر بزرگ نیستند که زیرساختهای مورد نیاز برای مدیریت تخصصی و کارآمد رویهها و فرایندهای لجستیک در مقیاس انبوه را به طور مستقل تأمین کنند.
3PLها زیربنای توسعۀ نگرش دانشبنیان به صنعت لجستیک
کارکرد شرکتهای لجستیک طرف ثالث در اکوسیستم صنعت لجستیک به عبور دادن فعالان تجارت الکترونیکی کوچک و متوسط از درۀ مرگ محدود نیست. شرکتهای لجستیک طرف ثالث دانش و فناوری در حوزۀ مدیریت اطلاعات، برنامهریزی و بهینهسازی را برای ارتقای کارایی عملیات لجستیک به کار میگیرند. به این اعتبار میتوان گفت که شرکتهای لجستیک طرف ثالث دروازۀ ورود نگرش دانشبنیان به حوزۀ فعالیتهای لجستیکی هستند.
از آنجا که صرفۀ اقتصادی در اقتصاد دانشبنیان اصولاً حساسیت بسیار زیادی نسبت به مقیاس دارد، به نظر میرسد به صورت کلی، واگذار کردن وظیفۀ توسعۀ زیرساختهای مدیریت و هماهنگی مبتنی بر فناوری پردازش اطلاعات به شرکتهای تخصصی برای همۀ ذینفعان صنعت لجستیک، اعم از ارائهدهندگان و دریافتکنندگان خدمات، در مقیاسهای مختلف دارای ارزشافزودۀ درخور توجه باشد. سازماندهی صحیح یک شرکت لجستیک طرف ثالث میتواند مزیتهایی را در مدیریت رویهها و فرایندهای لجستیک برای مشتریان ایجاد کند که تقریباً تحت هر شرایطی و با هر مقیاسی، سپردن فعالیتهای لجستیکی مورد نیاز کسبوکار به این بنگاهها، همچنان گزینهای اقتصادیتر از ایجاد یک سیستم و زیرساخت لجستیکی مستقل باشد.
پست نوین با هدف معرفی فرصتهای جدید سرمایهگذاری و توسعۀ کسبوکار در اکوسیستم صنعت لجستیک، بهویژه حوزۀ پست لجستیک، در این سلسله یادداشتها به بررسی مدل عملکرد و منطق خلق ارزشافزودۀ شرکتهای لجستیک طرف ثالث میپردازد. البته باید این نکته را در نظر داشت که شرکتهای 3PL افزون بر عبور دادن بنگاههای کوچک و متوسط تجارت الکترونیکی از درۀ مرگ منحنی رشد و کمک به توسعه و بالندگی تجارت الکترونیکی در کشور، کارکردهای ارزشمند دیگری نیز دارند. از جمله:
- - زمینۀ مناسبی را برای مدیریت بهینۀ ظرفیتهای زیرساختهای لجستیکی و ناوگانهای حملونقل بار ایجاد میکنند؛ و
- یک بازار مناسب برای فروش خدمات تخصصی زنجیرۀ ارزش صنعت لجستیک و تقویت کنندۀ سایر فرصتهای توسعۀ کسبوکار در این صنعت نیز محسوب میشوند.
به این اعتبار، آشنایی صحیح و عمیق با الگوی عملکرد شرکتهای لجستیک طرف ثالث، افزون بر فعالان تجارت الکترونیکی، برای کارآفرینان و مدیران بخشهای مختلف زنجیرۀ ارزش صنعت لجستیک نیز ضروری است.
لجستیک طرف ثالث چیست؟
لجستیک طرف ثالث (یا 3PL) به معنی برونسپاری روندهای لجستیکی شرکتها از جمله مدیریت موجودی انبار، انبارداری و تأمین سفارشها است. این واگذاری افزون بر آنکه برای تولیدکنندگان و فروشندگان فرصت بیشتری را برای تمرکز بر کار تخصصی خود فراهم میآورد و افزایش مقیاس کسبوکار را در یک فاصلۀ زمانی کوتاه امکانپذیر میسازد، به شرکتهای فعال در حوزۀ تجارت الکترونیکی این امکان را میدهد که از طریق تجمیع تقاضاهای خدمات لجستیکی خود با شرکتهای مشابه، در چانهزنی برای دریافت خدمات قابلاتکاتر، باکیفیتتر و اقتصادیتر در برابر فعالان عملیاتی صنعت لجستیک از موقعیت مستحکمتری برخوردار باشند. همچنین دانش و تجربۀ مدیریتی شرکتهای 3PL برای ایجاد هماهنگی و یکپارچگی بهینه میان فرایندهای انبارداری، سفارشگردانی و حمل، کارایی فرایندهای لجستیکی را ارتقا میدهد؛ و به این ترتیب، مصرفکنندۀ نهایی با هزینۀ تمام شدۀ کمتر مواجه میشود و فروشنده و عرضهکننده از مزیت رقابتی در بازار برخوردار میشوند.
به درستی مشخص نیست که عبارت «لجستیک طرف ثالث» را چه کسی برای اولین بار ابداع کرد؛ اما شرکتها برای اولین بار در دهههای 70 و 80 قرن گذشتۀ میلادی به سمت برونسپاری خدمات لجستیک ورودی و خروجی خود حرکت کردند.
با رشد تجارت آنلاین در دهههای 1990 و 2000 میلادی، الگوی کسبوکار 3PL فراگیرتر شد و این شرکتها توانستند خدمات خود را توسعه دهند. تلفیق زنجیرۀ تأمین عملیات انبارداری و خدمات حملونقل، اکنون به همان چیزی تبدیل شده است که ما به عنوان لجستیک طرف ثالث میشناسیم.
لجستیک طرف ثالث در برابر لجستیک طرف چهارم
شاید هنگام تحقیق درباره لجستیک طرف ثالث، به واژۀ لجستیک طرف چهارم (4PL) هم برخورد کنید. یک 4PL شامل یک درجه فاصلهگیری دیگر بین کسبوکار آنلاین و شرکتهای لجستیک طرف ثالث است که محصولات آن کسبوکار را حمل میکنند. وقتی یک کسبوکار با 4PL قرارداد میبندد، شرکت 4PL، خدمات 3PL را برای مشتری مدیریت و تنظیم میکند. این کار را گاهی «واسطۀ مضاعف» مینامند.
شرکتهای 4PL معمولاً کار مدیریت زنجیرۀ تأمین نقطه به نقطه را که شامل خدمات 3PL، تولید و غیره میشود، برای مشتری انجام میدهند.