امروزه در کشور ما و در سرتاسر جهان، سازمان‌ها و نهادها، همچون دولت‌ها، دانشگاه‌ها، سرمایه‌گذاران و بنگاه‌ها، به‌دنبال راهی هستند تا تبدیل به بخشی از اکوسیستم‌های نوآوری شوند.
این روزها، هم در افکار عمومی، هم در حوزه سرمایه‌گذاری و کسب و کار و هم در حوزه سیاست‌گذاری، سخنان زیادی در مورد ساختن اکوسیستم‌های کسب‌وکار و اکوسیستم‌های نوآوری به گوش می‌رسد؛ اما، متاسفانه شرایط و لوازم ارتقای اثربخشی و کارایی این اکوسیستم‌های نوآوری کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
یک اکوسیستم نوآوری چیست و چرا اهمیت دارد؟ چرا ما به این اکوسیستم‌ها نیازمندیم و در نهایت، نقش اجزای مختلف شبکه ذینفعان اقتصاد و کسب و کار در ایجاد و توسعه پایدار یک اکوسیستم نوآوری چیست؟
بر اساس تعریف لغت‌نامه‌ای، "اکوسیستم"، ترکیبی از یک مجموعه ارگانیزم زیستی و محیط اطراف آن‌هاست که به مثابه یک سیستم واحد عمل می‌کنند.
بر اساس همین الگو، یک اکوسیستم نوآوری نیز، مجموعه متنوعی از بازیگران، ذینفعان و اعضای اجتماع و محیط حاکم بر این روابط است که نقش اساسی در روند شکل‌گیری خلاقیت در صنعت و اقتصاد دارند.
اکوسیستم نوآوری چیست؟
یک اکوسیستم نوآوری،شامل دانشگاه‌ها، دولت، بنگاه‌ها، شتاب‌دهنده‌های کسب‌وکارهای استارت‌آپی، شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر، سرمایه‌گذاران خصوصی، بنیادها، کارآفرینان، راهنمایان ارشد کسب‌وکار و رسانه‌ها است که هر کدام نقش چشم‌گیری در خلق ارزش افزوده به وسیله اکوسیستم از طریق تامین امکانات لازم برای ایده‌های خلاق و نوآورانه در مسیر تبدیل شدن به یک کسب و کار اثربخش و کارآمد دارند. همچنین دولت و قانون‌گذاران نقش مهمی در شکل‌گیری اکوسیستم‌های نوآورانه دارند. کیفیت کالاهای عمومی،خدمات زیرساختی و تنظیم بازارها، نقش مهمی در تشویق و توسعه نوآوری در کسب و کار و اقتصاد دارد.
علاوه بر این‌ها در مسیر یک حرکت دراز مدت، نقش سرمایه‌گذاری‌های PPP یا public-private partnership برای حفظ انگیزه فعالان بازار و ایجاد یک پایداری حداقلی در سیستم حیاتی و ضروری است.
همان‌طور که در تعریف لغت‌نامه‌ای و زیست‌شناختی اکوسیستم، هر ارگانیزم در اکوسیستم سایر اجزا را حمایت می‌کند تا همه بتوانند کارکرد درستی داشته باشند و به حیات ادامه دهند، بازیگران در اکوسیستم نوآوری نیز به یکدیگر کمک می‌کنند. این همکاری می‌تواند شکل‌های مختلفی داشته‌باشد؛ از جمله برگزاری رویدادها، تبلیغ و ترویج متقابل خدمات و محصولات یکدیگر یا به اشتراک‌گذاری منابع.
کار‌کردن با یکدیگر و آشکار شدن ظرفیت‌های واقعی همکاری در مسیر خلاقیت و نوآوری، اجتماعی می‌سازد که اعضای آن، با هویت‌های حقیقی و ماهیت حقوقی متفاوت، از یکدیگر در رسیدن به اهدافشان پشتیبانی می‌کنند و به سطح مطلوبی از هم‌گرایی راهبردی در ماموریت، چشم‌انداز و ارزش‌ها می‌رسند.
اکوسیستم نوآوری یک جریان فعال از اطلاعات و منابع ایجاد می‌کند تا ایده‌ها بتوانند تبدیل به واقعیت شوند. از طریق این اکوسیستم ما فرآیندی را می‌سازیم که افراد خلاق و کارآفرینان بیشتری می‌توانند راه حل‌های پیشنهادی خود را برای اصلاح زنجیره ارزش و حل مشکلات محیط ارائه کرده و بیازمایند و به این ترتیب سرعت رشد و توسعه کشور افزایش می‌یابد.
این فرآیند موجب بهبود کیفیت تقسیم کار تخصصی و خلق خبرگی و تخصص‌های جدید می‌شود و تنوع فعالیت‌ها در نظام اقتصادی را بیشتر می‌کند. همچنین به کسب و کارها کمک می‌کند تا ارتباط موثرتری با زنجیره تامین و جامعه مشتریان خود برقرار کنند. به این ترتیب، اکوسیستم‌های نوآوری زمینه را برای ارتقای بهره‌وری در مصرف منابع و بهبود پایداری نظام اقتصادی فراهم می‌کنند.
شرکت‌های استارت‌آپی که به این ترتیب در اکوسیستم شکل می‌گیرند، علاوه بر این‌که به طور مستقیم به اشتغال و فرصت‌های شغلی منجر می‌شوند؛ فناوری‌ها و الگوهای عملکرد تازه‌ای را توسعه می‌دهند که به طور گسترده از سوی فعالان صنعت و تجارت مورد استفاده قرار خواهد گرفت. جریان گفت‌وگویی که این شرکت‌های نوبنیاد در اکوسیستم ایجاد می‌کنند، تسهیل‌گر سرمایه‌گذاری از طریق تسهیلات مالی یا به اشتراک‌گذاری سایر منابع، بین کسب‌وکارهای بزرگ و بالغ، صندوق‌ها و شرکت‌های خطرپذیر و بازار سرمایه، با کارآفرینان خلاق و کسب‌وکارهای نوجو است.
ارزش یک اکوسیستم نوآوری به ایجاد بستر مناسب برای به اشتراک‌گذاری منابع میان بازیگران بالغ و کسب و کارهای استارت‌آپی و همچنین ایجاد یک جریان فعال اطلاعات و گفت‌وگو میان ذینفعان بازارهای مرتبط با آن صنعت و تجارتی است که اکوسیستم نوآوری در آن فعالیت می‌کنند. این جریان گفت‌وگو و اطلاعات، فرصت‌های سرمایه‌گذاری بیشتری می‌سازد و کمک می‌کند تا نهادها و سازمان‌های گوناگون، ایده‌های خلاقانه و یا فناوری‌ها و الگوهای عملکرد جدیدی را که با نیازها و حوزه فعالیتشان انطباق بیشتری دارد، سریع‌تر پیدا کنند.
پست اول؛ شبکه یا اکوسیستم
مدل کسب‌وکار پست اول، دقیقا بر مبنای شکل دادن به یک اکوسیستم نوآوری در صنعت پست و لجستیک ایران شکل گرفته است. آنچه پست اول به عنوان اولین اپراتور خصوصی پست ایران انجام می‌دهد، تسهیل تبادل اطلاعات و ایجاد شناخت در مرحله شکل‌گیری کسب‌وکارهای جدید و تضمین اعتبار در تبادل اطلاعات، هنگام مدیریت عملیات کسب‌وکار است؛ تا همکاری میان واحدهای تخصصی گوناگون در صنعت پست و لجستیک، با سهولت و روانی امکان‌پذیر شود. پست اول همچنین ارائه دهنده زیرساختی است که از طریق آن مشتریان، قادر به مقایسه استاندارد خدمات ارائه شده و قیمت پیشنهادی فعالان گوناگون بازار باشند و بهترین انتخاب را بر اساس شرایط و اولویت‌های خود انجام دهند. علاوه بر تمام این موارد، اپراتور اول خصوصی پست کشور و شبکه فعالان پستی تحت پوشش پست اول، می‌توانند درک تخصصی و منابع مدیریتی خود را برای ارتقای رابطه فعالان صنعت پست با زنجیره تامین این صنعت به اشتراک بگذارند و به این ترتیب، موجب بهبود کیفیت عملکرد زنجیره تامین و ارتقای کارایی بازارهای حوزه زنجیره تامین صنعت پست شوند.
ارتقای کارایی نظام اقتصادی، یک ضرورت راهبردی غیرقابل چشم‌پوشی برای عبور کشور از معضلات فعلی است. در شرایطی که ابربنگاه‌ها و بازارهای منعطف و عمیقی وجود ندارند تا موجب ارتقای کارایی نظام اقتصادی شوند، شبکه‌سازی و ایجاد اکوسیستم های نوآوری، موثرترین ابزاری است که برای تحقق این هدف در دسترس است.
دریافت صفحه با کد QR