اگر مراکز سفارش‌گردانی بتوانند به کاهش هزینه‌های عملیاتی کسب و کارهای آنلاین و تمرکز آن‌ها بر فروش و بازاریابی کمک کنند، در واقع به رونق بیشتر اقتصاد کسب و کارهای آنلاین و هم‌زمان، به توسعه صنعت پست لجستیک، کمک شایانی می‌کنند.

ایمان میری، مدیر برنامه‌ریزی و توسعه کسب و کار شرکت ایفا
 فروش اینترنتی کالا اولین بار در سال 1994 توسط شرکتی به نام نت‌مارکت (NetMarket or Internet Shopping Network) ابداع شد و به فاصله کمی، یعنی یک سال بعد، غول‌های امروزی فروش اینترنتی، اعم از آمازون و ای‌بی وارد میدان شدند.  اکنون، بعد از سه دهه، ما شاهد رشد روز افزون فروشگاه‌های اینترنتی در مقیاس‌های بین‌المللی و منطقه‌ای هستیم، اما این مسیر خالی از مشکلات و چالش‌های خود نبوده و طی سال‌های اخیر تحولات میان ‌حوزه‌ای گسترده‌ای در اثر بزرگ‌تر‌ شدن کسب‌ و کارهای آنلاین اتفاق افتاده است.
به طور شفاف‌تر باید اشاره کرد تغییر پارادایم فروش سنتی و متمرکز به سمت فروش اینترنتی، مجازی و غیرمتمرکز زیرساخت‌های متعددی نیاز داشته و برخی ملاحظات جدید این حوزه به کاربرد تکنولوژی‌ها یا روش‌های نوین به عنوان جایگزینی برای رویه‌های سنتی و معمول تکیه دارد. در واقع هر کسب‌ و کار اینترنتی دو وجه کاملاً متمایز دارد که یکی در بخش سخت‌افزاری، عملیاتی و اجرایی و دیگری در حوزه ویترین یا همان درگاه آنلاین فروش محصولات و خدمات خلاصه می‌شود.
تحولات دنیای وب و بازاریابی دیجیتال در دو دهه گذشته زمینه‌ساز تنوع و گسترش ویترین‌های آنلاین و رقابت گسترده در این حوزه شده است. اما پشت صحنه این میدان در عرصه تامین، انبارش و توزیع کالا و رساندن آن به دست مشتریان کسب ‌و کارها کمی مغفول مانده و به دلیل شناخت کم صاحبان کسب ‌و کار از فرایندها و ساختار این بخش به نقطه بحرانی تمامی آن‌ها بدل شده است.
از طرفی طراحی و استقرار زنجیره تامین تا فروش کالا، عملیاتی پیچیده و چند وجهی است که به دلیل هزینه‌های گزاف مگر برای بازیگران بزرگ فروش اینترنتی، میسر نیست. از این رو پای گروهی دیگر از بازیگران میانجی در این میدان باز شد که برآمده از نیاز موجود هستند. شرکت‌هایی که نقش واسط را بین فروشنده و مشتری بازی کرده و در واقع بازوی لجستیک کسب‌ و کارها می‌شوند.
 
چرا کسب ‌و ‌کارها به خدمات سفارش‌گردانی روی آورده‌اند؟
خدمتی که از آن حرف می‌زنیم امروزه تحت ‌عنوان سفارش‌گردانی (Order Fulfillment) شناخته شده و طبق تعریف کراکستون (Croxton-200) طیفی از زیرفرآیندهای عملیات لجستیکی را در بر می‌گیرد. سه بخش اصلی سفارش‌گردانی شامل تامین، فروش و تحویل کالا می‌شود. به طور دقیق‌تر این زنجیره، کلیه فرایندهای جمع‌آوری، کنترل کیفیت، انبارش و کنترل موجودی، سفارش‌گیری، آماده‌سازی، بسته‌بندی و تحویل کالا به مشتری نهایی را به صورت یکپارچه و متمرکز راهبری می‌کند.


فرآیندهای سفارش‌گردانی
همان‌طور که پیشتر گفته شد، کسب ‌و کارهای ارائه ‌دهنده خدمات سفارش‌گردانی بر اساس نیاز موجود در حوزه برون ‌سپاری خدمات لجستیکی شکل گرفته است. اما این موضوع ابعاد دیگری نیز دارد که می‌توان در چند سطح آن را بررسی کرد.
عمده کسب ‌و کارهای اینترنتی استعداد و حجم فروش کافی برای دریافت خدمات و تخفیفات پستی و لجستیکی را نداشته و همین موضوع آن‌ها را ملزم به راه‌ اندازی انبار اختصاصی، تامین نیروی انسانی و پذیرش هزینه‌های سربار زیادی می‌کند. در نتیجه حتی با وجود درآمد ناکافی برای راهبری شبکه لجستیکی اختصاصی خود، راهی جز تحمل فشارهای عملیاتی و هزینه‌ای یا توقف فعالیت‌های خود ندارند. از این رو برون ‌سپاری فعالیت‌های مرتبط با حوزه انبارش، پردازش، بسته‌بندی و توزیع به مجموعه‌های متخصص در این حوزه، از چند منظر باعث کمک به کسب‌ و کارها در کاهش هزینه‌ها، افزایش درآمدها و رفع موانع عملیاتی موثر در تداوم فعالیت آن‌ها خواهد شد.

سفارش‌گردانی در ایران
طبق بررسی نویسنده تنها سه شرکت در ایران به ارائه خدمات سفارش‌گردانی می‌پردازند.کسب‌وکارهای اینترنتی می‌توانند به کمک خدمات این شرکت‌ها، مجموعه فعالیت‌های عملیاتی، لجستیکی و پستی خود را به یک مرکز پردازش یا سفارش‌گردانی کالا برون‌ سپاری کرده و با فراغت از دشواری‌ فعالیت‌های عملیاتی، صرفا بر بازاریابی و فروش تمرکز کنند.
 کاهش هزینه‌های عملیاتی و تسریع در گردش فرآیندها، در شرایط کنونی به پایداری یا توسعه کسب و کارها کمک می‌کند و اگر مراکز سفارش گردانی بتوانند به این هدف کمک کنند، به رونق بیشتر اقتصاد کسب و کارهای آنلاین و هم‌زمان، به توسعه صنعت پست لجستیک ،کمک می‌کنند.


در باره نویسنده:
 ایمان میری دانش آموخته MBA و نویسنده و پژوهشگر کتب و مقالات مختلف در حوزه‌های پست و لجستیک و کارآفرینی است. او هم اکنون مدیر برنامه‌ریزی و توسعه کسب ‌و کار شرکت ایفاست.

معرفی کسب و کار:
مرکز پردازش ایفا، خود را دستیار لجستیک کسب و کارها می‌نامد و از معدود شرکت‌های ارایه دهنده خدمات یکپارچه سفارش گردانی (FullFillment) شامل انبارش، بسته‌بندی و توزیع داخلی و بین‌المللی کالاست و عمده مشتریان آن کسب و کارهای آنلاین هستند.