تحلیلگران بازار رباتهای تخصصی لجستیک پیشبینی میکنند که در مدتی کمتر از چهار سال آینده، 30 درصد کل تعداد رباتهای فعال در این صنعت، در مراکز پردازش سفارش و تجزیۀ مرسولهها مشغول به کار خواهند بود.
اگر بخواهیم تحولات عمدۀ صنعت لجستیک در یک دهۀ اخیر را در دو موضوع خلاصه کنیم، آن دو موضوع عبارتاند از: یکپارچهسازی شبکههای لجستیکی به واسطۀ زیرساختهای نوین به اشتراکگذاری اطلاعات؛ و توسعۀ خودکارسازی در بخشهای مختلف عملیات فیزیکی صنعت لجستیک. پست نوین در این یادداشت که ترجمهای است از یادداشت ژیا هویلینگ، مدیرعامل و بنیانگذار لیبیائو ربات، به بررسی یکی از مهمترین جنبههای تحول دوم یعنی کاربرد رباتیک در مراکز سفارشگردانی میپردازد. پست نوین، پیش از این نیز به این موضوع پرداخته بود.
به نظر میرسد رونق کسب و کار فروش رباتهای تخصصی حوزۀ سفارشگردانی با رشد روزافزون تجارت الکترونیکی پایانی ندارد. در سال 2019، تعداد رباتهای به کار گرفته شده در مراکز سفارشگردانی، به ویژه در بخش برداشت سفارش، به حدود 20 هزار عدد رسید که تقریباً دو برابر تعداد رباتهای فعال در این بخش از صنعت در سال 2018 بود؛ و البته پیشبینی میشود که تعداد رباتهای نقشآفرین در حوزۀ سفارشگردانی تا پیش از 2024 از مرز یک میلیون عدد عبور کند.
رویکردهای اصلی خودکارسازی عملیات لجستیک
دو جریان اصلی و کلیدی توسعۀ خودکارسازی در عملیات فیزیکی صنعت لجستیک عبارتاند از: توسعۀ فناوری خودروهای خودران و توسعۀ کاربرد رباتها در صنعت، به ویژه در بخش سفارشگردانی.
به نظر میرسد بخش دوم، یعنی استفاده از رباتها در مراکز سفارشگردانی، به لحاظ فنی مسیر هموارتری را برای توسعه پیشِ روی خود میبیند.
خودروهای خودران باید بتوانند در محیط کمابیش کنترل نشدۀ جادهها، عملکرد خود را با خودروها، عابران پیاده و عوامل محیطی دیگر تنظیم کنند؛ و این تنظیم عملکرد در بسیاری از موارد به حفظ سلامت و امنیت انسانها مربوط میشود. از اینرو، خودروهای خودران سطح بسیار بالایی از کارایی و قابلیت اتکا در عملکرد هوش مصنوعی را برای تشخیص و تحلیل موقعیت، تصمیمگیری و کنترل سیستم برای اجرای این تصمیمها نیاز دارند. در مقابل، رباتهای مورد استفاده در مراکز سفارشگردانی در محیطی کنترل شده و با پیشبینیپذیری بالا و تحت هدایت یک نظام فرماندهی متمرکز، باید برای دریافت و انتقال مرسولهها بین دو نقطه و در فضایی اغلب خالی از حضور انسانها جابهجا شوند. این موضوع سطح پیچیدگی فناوری پردازشی و کنترلی مورد استفاده در این سیستمها را به شکل چشمگیری محدود میکند.
موضوع اصلی توسعۀ این رباتها، اقتصادی شدن فناوریهای استفاده شده در سیستمهای رباتیک است که با توسعۀ مقیاس تقاضا برای این ماشینهای هوشمند در صنایع مختلف، از جمله صنعت لجستیک و به طور ویژه پست لجستیک، این مانع نیز در حال برطرف شدن است.
دو عامل اصلی در روند افزایش تقاضا برای استفاده از سیستمهای رباتیک در مراکز پردازش سفارش، به ویژه سیستمهای رباتیک متحرک و خودمختار، اولاً قیمت بالا و ریسکهای استفاده از نیروی انسانی در این بخش و ثانیاً رشد مقیاس تقاضا برای خدمات سفارشگردانی در صنعت تجارت الکترونیکی است؛ آن هم در شرایطی که مشتریان هر روز بیشتر از دیروز نسبت به دریافت خدمات تحویل ارزان قیمت و سریع، حساس و علاقهمند میشوند.
این دو عامل بنیادین و پایدار در ترکیب با شوک افزایش تقاضا برای خرید در فضای خردهفروشی الکترونیکی و خدمات وابسته به آن (ازجمله سفارشگردانی) شتابی کمنظیر به افزایش میزان حضور رباتهای متحرک خودمختار در خدمات سفارشگردانی دادهاند.
فایده های خودکارسازی
در حال حاضر، سیستمهای رباتیک متحرک خودمختار با قابلیتهای گوناگون برای مقاصد مختلفی در مراکز سفارشگردانی به کار گرفته میشوند. اما یکی از جدیدترین خدماتی که این ماشینها به حوزۀ آن ورود کردهاند، تجزیۀ مرسولهها است. سری مینی یلو در رباتهای لیبیائو ربات نیز به درستی همین وظیفه را بر عهده دارند.
سابق بر این، سیستمهای تجزیۀ خودکار در مراکز تجزیه و سفارشگردانیهای بزرگ اغلب بر یک نوار نقالۀ دوار و مجموعهای از شوترها مبتنی بودند که بستهها را به مسیرهای فرعی مورد نظر هدایت میکردند.
راهکارهای تجزیۀ مبتنی بر رباتهای خودمختار متحرک به خاطر انعطافپذیری و کارایی بالا (نسبت به هزینه) رقیبی بسیار جدی برای سیستمهای سنتی تجزیۀ خودکار محسوب میشوند.
این سیستمها در مقایسه با سیستمهای تجزیۀ خودکار مبتنی بر نوار نقاله (در ظرفیت مشابه) جای بسیار کمتری را اشغال میکنند و نصب و راهاندازی آنها به مراتب سادهتر است.
همچنین طبیعت ماژولار این سیستمها، توسعههای بعدی را در صورت بزرگ شدن انبار و افزایش حجم عملیات؛ بسیار سادهتر میکند. همچنین میتوان این سیستمها را در بعضی از روزهای پیک از یک سایت تجزیه به سایت دیگری منتقل کرد و به سادگی به محل اول بازگرداند؛ و البته برخلاف سیستمهای تجزیۀ خودکار مبتنی بر نوار نقاله (که با بروز هر نقص جدی در هر نقطۀ خط باید تمام سیستم را متوقف کرد)، نقص عملکردی یک ربات در فرایند تجزیه به سادگی توسط رباتهای دیگر یا نیروی انسانی اصلاح میشود؛ بدون اینکه لازم باشد فعالیت کل رباتهای مشارکت کننده در این فرآیند را متوقف کرد.
در واقع، فواید استفاده از رباتهای متحرک خودمختار در مراکز تجزیه آنچنان واضح و آشکارند که تحلیلگران بازار رباتهای تخصصی لجستیک پیشبینی میکنند در مدتی کمتر از چهار سال آینده، حدود 300 هزار عدد از این نوع ربات (معادل 30 درصد کل تعداد رباتهای فعال در صنعت لجستیک تا آن زمان) در مراکز پردازش سفارش و تجزیۀ مرسولهها مشغول به کار خواهند بود.
گریزی از خودکارسازی نیست!
با اینکه عمر استفاده از رباتهای متحرک خودمختار در عملیات تجزیۀ مرسولههای پست لجستیک و خدمات سورتینگ مراکز سفارشگردانی بسیار محدود است، در همین مدت کوتاه، این راهکار قابلیت اتکا و کارایی خود را به اثبات رسانده است. در حال حاضر، والمارت در ایالاتمتحده، یونیکلو در هاب اصلی خود در ژاپن و پست چین در بسیاری از مراکز تجزیۀ خود در حال استفاده از این فناوری در قالب سری مینی یلو لیبیائو هستند. با در نظر گرفتن تعداد رباتهای لیبیائوی فعال در این بخش و حجم عملیاتی مشتریان بینالمللی، تخمین زده میشود که در حال حاضر سالانه حدود 2 میلیارد بسته به وسیلۀ رباتهای سری مینی یلو در مراکز تجزیه مورد پردازش قرار میگیرند.
در حال حاضر، عمدهترین سرمایهگذاران فناوری رباتهای خودمختار متحرک چین و ایالات متحده هستند؛ اما پیشبینی میشود با آشکار شدن کاربردهای وسیع این رباتها در بخشهای مختلف صنعت لجستیک، بهزودی غولهای اروپایی نیز به جمع توسعهدهندگان این فناوری ملحق شوند.