افزایش کاربرد ربات‌ها در عملیات آماده سازی سفارش، بسته بندی، پالت بندی و ... در حال تغییر و تحول صنعت لجستیک از منظر سخت افزاری است. مسیر پیش رو، البته چندان هم بی فراز و نشیب و خالی از مانع نیست.

شرکت‌های خرده فروشی مبتنی بر مدل D2C در حال بلعیدن سهم شرکت‌های لجستیک کلاسیک در زنجیره ارزش اقتصاد جهانی هستند.
هر چند بخشی از این موفقیت ناشی از تلفیق اطلاعات شبکه فروش با سیستم‌های هوشمند «تصمیم گیری مبتنی بر داده» (Data Driven Decision Making)، در مدیریت حمل و نقل است؛ اما نمی توان این واقعیت را نادیده گرفت؛ که موتور اصلی رشد این الگوی کسب و کار، ارتقای بهره وری در بخش آماده سازی سفارشات و البته ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای افزایش ظرفیت،بهبود اثربخشی و نیز کارایی، در اجرای فرآیندهای هاب و اسپوک است.
 آمازون، بعنوان سردمدار نسل جدید غول‌های کسب و کار، که امروز دیگر تهدیدی جدی برای هر فعال بزرگ بازار کلاسیک لجستیک به حساب می آید، به گواه کارشناسان و تحلیلگران صنعت لجستیک، و البته بنا به اظهار مدیران راهبردی خود، بیش و پیش از هر چیز، متکی به یک نظام موثر آماده سازی سفارشات است. در بخش اتوماسیون و ارتقای بهره وری و توسعه ظرفیت اجرای عملیات هاب و اسپوک نیز، تقریبا تمام شرکت‌های بزرگ فعال در زمینه پست لجستیک و لجستیک خرده بار، در حال سرمایه گذاری بر روی تاسیسات جدید برای پاسخگویی به نیازهای ناشی از رشد تقاضا در حوزه تجارت الکترونیکی هستند.
در این میان، آنچه باید مورد توجه مضاعف قرار بگیرد؛ نقش توسعه صنعت رباتیک، در متحول کردن فرآیندهای آماده سازی سفارشات و البته اجرای عملیات هاب و اسپوک است.

سازگاری ربات ها و فرآیندها؛ شرط بقا
یکی از جنبه‌های جالب توسعه حضور ربات‌ها در صنعت لجستیک، این است که حضور و نقش آفرینی آنها، در واقع شاخصی از میزان سازگار شدن صنعت لجستیک با فناوری‌های نوین است.
لجستیک برای سال‌های طولانی، بعنوان یکی از آخرین سنگرهای نظام صنعتی ماقبل دیجیتال محسوب می‌شد که حتی برای استفاده از ساده‌ترین فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی در مدیریت فرآیندهای آن، مقاومت‌های بسیاری وجود داشت و هنوز هم وجود دارد. چنانکه بعضی از بزرگترین توسعه‌دهندگان پلتفرم‌های مدیریت داده‌های لجستیک، مقاومت بدنه صنعت در برابر دیجیتالی شدن را، جزو مهمترین تهدیدات کسب و کار و فعالیت خود به شمار می آوردند.
اما به مرور زمان، افزایش کاربرد فناوری اطلاعات در این صنعت و به خصوص توسعه پلتفرم‌های مدیریت داده های لجستیک، این صنعت را از لحاظ نرم افزار دگرگون ساخت و حتی موجب شکل‌گیری مدل‌های کسب و کار جدید، همچون شرکت‌های مدیریت لجستیک طرف ثالث شد.حالا افزایش کاربرد ربات‌ها در عملیات آماده سازی سفارش، بسته بندی، پالت بندی و ... در حال تغییر و تحول صنعت لجستیک از منظر سخت افزاری است.
اگر سرعت استفاده از ربات‌ها، در فرآیند آماده‌سازی سفارش، بسته بندی، پالتایز کردن، بارگیری و باراندازی را در کنار گسترش استفاده از مراکز تجزیه خودکار، توسعه سریع کامیون‌های خودران و استفاده از ربات‌ها در آخرین گام تحویل ببینیم؛ می توان گفت که در آینده نه چندان دور، اکوسیستم لجستیک به صورت کامل در تصرف ربات‌ها خواهد بود.
مسیر پیش رو، برای رسیدن به این نقطه البته، چندان هم بی فراز و نشیب و خالی از مانع نیست. به نظر می رسد بلوغ فناوری های کنترلی و ماشین سازی در حوزه رباتیک، خیلی سریعتر از بلوغ فناوری استفاده از هوش مصنوعی، در تجزیه و تحلیل سیگنال‌های محیطی، روی داده است؛ و به همین دلیل، در حال حاضر، بیشتر ربات‌های مورد استفاده در این حوزه، در نقش ربات‌های همیار (collaborative robots) ظاهر می‌شوند. ماشین‌آلاتی انعطاف‌پذیر، که هر چند بخش‌های بزرگی از فعالیت‌های خود را به صورت خودکار انجام می‌دهند؛ اما، هنوز برخی از کلیدی ترین فرمان‌های عملیاتی و پارامترهای کنترلی را از انسان‌ها دریافت می‌کنند.

ربات‌ها، همه بخش ها را تسخیر می کنند
استفاده از ربات‌ها در حوزه آماده‌سازی سفارشات، بسته بندی، پالتایز کردن، بارگیری و باراندازی، از وجوه گوناگونی دارای اهمیت است:
- در حالی‌که فول‌فیلمنت تبدیل به یک عنصر اساسی در زنجیره ارزش لجستیک شده است؛ در الگوی سنتی آماده سازی سفارشات، بخش بسیار قابل توجهی از هزینه‌های مستقیم این عملیات مربوط به سرفصل نیروی انسانی بود که با توسعه کاربرد ربات‌ها در این حوزه، از لیست مخارج حدف می شود. باید توجه داشته باشیم که فعالیت‌های متکی به حجم عمده ای از نیروی کار انسانی (labor intensive )، نه تنها صرفه در مقیاس ندارند؛ بلکه اضافه شدن لایه های کنترلی بیشتر و بیشتر، در ازای بزرگ شدن بدنه نیروی انسانی، سبب می شود تا هزینه مارجینال عملیات، با افزایش حجم عملیات افزایش یابد. اما در مقابل، واگذار کردن این فعالیت‌ها به لشگری از ربات‌ها، سبب خواهد شد تا عملیات از «صرفه در مقیاس» چشمگیری بهره مند شود.
- همچنین بخش مهمی از هزینه‌های غیرمستقیم، از جمله هزینه اشتباهات، هزینه عدم دسترسی به الاستیسیتی کافی در شبکه، هزینه پوشش ریسک ناپایداری در فرآیندبه دلیل عملکرد ناپایدار نیروی انسانی، هزینه تشکیل گلوگاه های زمانی در فرآیند و ... که ناشی از طبیعت و عملکرد نیروی انسانی، در اجرای فرایندهای آماده سازی سفارشات، بسته بندی و... بوده است، با استفاده از سیستم های رباتیک، از فهرست فعالیت بنگاه‌های لجستیکی خارج خواهد شد.
- علاوه بر این موارد در بخش های مشخصی، از جمله پالتایز کردن، به نظر می رسد که استفاده از ربات‌ها، نه فقط موجب کاهش هزینه های ناشی از وابستگی فرآیند به نیروی انسانی می شود؛ بلکه حتی بر اساس نظر کارشناسان و فعالان این حوزه، هزینه تعمیرات و نگهداری دستگاه های رباتیک در بخش پالتایزینگ، نسبت به تعمیرات و نگهداری خطوط قدیمی پالتایزینگ کمتر است.
- همچنین چندکاره و انعطاف پذیر بودن بازوهای رباتیک مورد استفاده در طیف وسیعی از فعالیت‌های انبارداری، بسته بندی، آماده سازی سفارش و ... سبب می شود تا بتوان با حداقل سازی فضا و سرمایه مورد نیاز برای ماشین آلات و تاسیسات، بازدهی کل سرمایه را افزایش داده و به این ترتیب انگیزه سرمایه گذاران برای ورود به این بخش را افزایش داد.
دسترس پذیر، ارزان شدن و افزایش قابلیت اتکای فناوری‌های رباتیک، در کنار تمام دلایل راهبردی فوق، در آینده ای نه چندان دور، بخش سخت افزاری صنعت لجستیک خرده بار و پست لجستیک را نیز به دست فناوری‌های نوین خواهد سپرد تا مقیاس پذیری در این کسب و کارها، معنادارتر از گذشته شده و این حوزه نیز، همچون لجستیک بارهای بزرگ مقیاس، شاهد یکپارچه سازی بازارها و تاخت و تازهای غول‌های بی رقیب باشد.